Plak!
Kertas sebendhel tiba ana ndhuwur meja kayu kuwi. Gelas loro kang isine teh
manis koclak, yen dipadhakake manungsa gelas kuwi mesthine kaget kepati. Taplak ijo kang ngemuli meja kacipratan
koclakane gelas. “Wis pirang minggu kowe takwenehi wektu, apa ya wangun yen
kasilmu mung kaya mangkene??!”, Pak Warsita menyat saka lenggahe. Swarane sora
ngebaki ruang tamu kang ambane wetara limang
meter ping patang meter kuwi. Polate Pak Warsita kang kawit mau adhem
ayem nyenengake, kedadak malih abang mrengangah campur kuciwa. Ewa semana, wong
lanang kang digetak tetep masang polatan sumeh lan sabar. Kertas kang
ditibakake ana meja mau dijupuk, nuli matur sinambi nyaosake maneh marang Pak
Warsita, “Nyuwun pangapunten….”. Durung tutug anggone matur, Pak Warsita
age-age nundhung bocah kuwi. “Wis rasah tokteruske ujarmu!!”. Astane Pak
Warsita ngacungi arah njaban ngomah, sasmitane bocah lanang kang umur-umurane
durung nyandhak telulikur taun kuwi kudu metu saka omah kuwi.
***
“Ngersakake
unjukan, Pak? Spesial kagem bapakku tercinta, lho…”, Atun nggodhani bapake.
Pancene yen lagi weruh bapake ngalamun ana teras, Atun mesthi ngetokake jurus
genit. Ya mung kuwi kang bisa ngulapi sedhihe bapake saploke ibune seda. Yen
wis mangkono, biasane Pak Warsita banjur mesem lan kersa mbabar kasedhihane
karo anak wadone kuwi. Nanging sore kuwi ora kaya sore biasane. Rayuane Atun
sakaya ora njawil atine Pak Warsita. Pak Warsita tetep meneng, tanpa noleh.
“Pak,
enten napa ta? Menggalih napa?”, Atun lungguh ana jejere Pak Warsita. Teh
sagelas didelehake dhuwur meja.
“Ora,
Ndhuk. Ora mikir apa-apa”, wangsulane Pak Warsita.
“Alaaah….bapak
niku.. Lha kok kados kembang kacang ngoten? Hehehe”, Atun ora kentekan akal
kanggo gawe guyune bapake. “Mesthi Mas Widada malih ta, Pak?”, ujare Atun
maneh. Bocah wadon kang lagi wae lulus SMA sewulan kepungkur kuwi sajatine
ngerti apa kang nyebabake Pak Warsita katon buneg.
“Iya,
Ndhuk. Coba yen wingi Widada bisa nggugu apa karepku, mesthi wae aku ora
kelangan pelanggan lan dheweke wis tampa gaji”, Pak Warsita wiwit crita babagan
kuciwane jalaran kelangan pelanggan. Pancene Widada wis rong taun iki dadi
penulis tetap ing penerbit “Retawu”. Biasane pihak penerbit nugasi Widada
supaya nulis buku babagan tartemtu. Wis telung buku kang diterbitake, mempere
Widada wis lanyah anggone nulis jumbuh karo kekarepane penerbit. Ewa semana,
Pak Warsita, minangka editor tetep ngowahi tulisane Widada.
“Menawi
pun ngoten, napa kula saged neruske sekolah, Pak? Kuliah kados kanca-kanca,”
Atun ngudarasa. Banget anggone kepengin kuliah, ora mung mandheg lulus SMA tok.
Saploke ibune seda, Pak Warsita ngragadi Atun dhewe, malah ketemu perkara
pemasaran mudhun merga penulise lunga. Yen ngono ateges pemasukane penerbit mudhun.
Pak Warsita ora nanggapi pitakonane anak wadone kuwi. Pikirane buneg. Karepe
Pak Warsita, Atun golek kerja wae, tinimbang kuliah ngentekake ragad.
“Pak,
napa boten langkung sae menawa Mas Widada diparingi wekdal malih?”, kocape
Atun. Atun bocah kang pinter. Dhasare Atun wis kenal karo Widada, lan wis kerep
ngobrol bareng. Dadi ora nggumun maneh yen Atun uga ora jarang ngudarasa karo
Widada. Babagan pepenginane Atun kanggo kuliah iki uga Widada ngerti.
“Wis.
Wis. Wis. Kekarepane kuwi wis ora isa dituruti maneh. Yen takturuti nerbitke
tulisane sing kaya mangkono kae, Retawu isa bangkrut! Maca judule wae aku wis
wegah.”, Pak Warsita leren anggone ngendika, gelas ana dhuwur meja dipendhet.
Sruput. Sawise nyruput teh, pasuryane katon rada tenang. Pak Warsita nuli
ngadeg saka lenggahe, samparane reflek nganggo sandhal kang taline werna ijo
kuwi .
“Lho,
bapak ajeng ten pundi ta, Pak?” Atun bingung weruh bapake menyat mlaku tumuju
lurung.
“Arep
tilik kantor”, Pak Warsita nyemauri tanpa tinoleh. Atun age-age nggawa gelas
kang tehe kari separo kuwi ana pawon, banjur nutup lawang. Klepat. Atun nututi
bapake. Kantore bapake ora adoh saka omahe, wetara mung seket meter keletan
kalen cilik. Mula wis ora nggumun yen Pak Warsita wayah sore ngene tilik kantor
ya mung sandhalan, kaosan, lan sarungan. Turut dalan, Atun banget khawatire
marang bapake, merga ora biasane Pak Warsita polate tanpa bisa sumeh. Aja-aja
iki kabeh merga panjaluke nerusake sekolah wis gawe bungee bapake.
Satekane
ngarep kantor, Atun kedadag mandheg weruh suasana kantor kang sepi mamring. Ana
pinggir bebaturan teras, mung gumlethak sandhal sepasang lan sepatu sepasang.
Ateges mung ana siji mitrane bapak kang ana kantor. Biasane kantor kuwi kebak
uwong, mbuh kuwi karyawan kono, penulis, apa malah pelanggan. Durung nganti
Atun mlebu, Pak Warsita metu sinambi gawa buku cilik kang isih dibungkus
plastik.
“Pak,
estu kula nyuwun pangapunten sanget. Palapuran pemasaran pancen ngoten.”,
pawongan kang panganggone memper kaya mahasiswa ospek nututi metu. “Iya, ora
apa – apa. Buku iki takgawa dhisik.”
Atun
amung meneng, tanpa paham iki kedadean apa. Atun mlaku mbuntuti Pak Warsita
kang pasuryane nuduhake wong kang lagi bingung. Astane ngulak-alik buku cilik
werna soklat. Plastik kang mbungkus kuwi disuwek. “Bukune sinten, Pak?”, Atun nyoba nywara
nalika Pak Warsita mbukak halaman ngarep dhewe.
“Sastra
Suharjo”
***
Jam
ana tembok cet putih kuwi wis nuduhake jam wolu punjul seprapat. Pak Warsita
lungguh ana kursi sofa ruang tamu. Pisan-pisan nyesep rokoke. Asbak ana ndhuwur
meja kuwi katone wis akrab karo Pak Warsita. Sapinggire asbak wis nglonyom
ireng-ireng merga kena mawane rokok. Ing kantor kono ya mung Pak Warsita kang
ngrokok, ora ana liyane. Clana dawa ireng, klambi batik, sepatu semiran. Pak
Warsita tibake lagi arep tindakan. Saben-saben karyawan kantor kono weruh,
batine mesthi muni “Pak Warsita ketiban wahyu apa ya?”. Sanyatane wis
pirang-pirang minggu iki Pak Warsita katon buneg tanpa bisa padhang polatane.
Nanging, esuk iki, kabeh mau ilang. Pak Warsita malih kaya biyen maneh.
Wis
watara limang menitan Pak Warsita mung lungguh sinambi ngrokok lan maca koran.
Pisan-pisan nggatekake dalan ing ngarep kantor. Bis-bis kang mandheg ngudhunake
penumpang, motor-motor kang pating sliwer, simbah-simbah saka pasar nggendhong
tenggok. Sakayane, ana kang lagi dienteni Pak Warsita.
“Nengga
sinten, Pak?”, Pak Joko, karyawan anyar kang dadi tukang resik-resik kuwi
aruh-aruh sinambi nata buku ana rak buku ora adoh saka lungguhe Pak Warsita.
“Sastra
Suharjo”, wangsulane Pak Warsita cekak.
“Sinten?”,
Pak Joko sajatine krungu, nanging durung percaya yen Pak Warsita dandan necis
mung arep ketemu pawongan kang nyebut jenenge Sastra Suharjo.
“Sastra
Suharjo, sing wingi bukune tokwenehake aku kae. Aku arep kenalan, sapa ngerti
gelem nulis nang kene”, duda anak siji kuwi njlentrehake kekarepane nunggu.
“Ooo…..
Sip, Pak! Seratanipun mesthi sae, nggih Pak?”, Pak Joko melu sumringah.
“Apik
tenan! Top markotop!”, Pak Warsita nirokake gayane artis, ngacungi jempol loro.
“Aku kok nggumun, buku cilik tipis ngono kok nganti best-seller, kok nganti
dikirimke mrene barang. Mesthine penulise jos tenan ta? Apa maneh saiki jeneng
penerbite mengudara ora kaya biyen”, tutuge sinambi nglempit Koran merga wis
rampung anggone maca berita olah raga kasenengane.
“Ha
inggih, Pak…”, Pak Joko nyarujuki.
Durung
nganti Pak Joko nerusake anggone ngobrol karo Pak Warsita, ana sepeda motor
mlebu ana parkiran kantor. Wong lanang, nganggo klambi rapi, nglepas helme lan
jakete. Mlaku tumuju ruang tamu kantor. Pak Joko njawil Pak Warsita, “Pak,
Sastra Suharjo pun mriki”. Pak Warsita age-age ngadeg, ngungak saka cendhela.
Mak pleret. Pasuryane alum maneh.
“Kula
nuwun….”
“Mangga.
Mangga mlebet, Mas.”, Pak Joko nyumanggakake, merga Pak Warsita lungguh maneh
tanpa mapag tamune. Dhasare karyawan anyar durung nyandhak sewulan, Pak Joko
durung apal tamu-tamu kang sowan mrono. Wong lanang kang uluk salam mau mung
mesem sinambi nyalami Pak Joko.
“Kene…lungguh
kene. Apa karepmu teka mrene maneh?” Pak Warsita nyumanggakake wong lanang kuwi
lungguh.
“Kula
namung ngestreni timbalanipun Bapak”, ujare.
Jenggirat.
Pak Warsita kaget kepati. “Apa kowe sing nduwe nomer telpon iki?”, pitakone
sinambi ngulungake kertas tinulis nomer telpon.
“Leres,
menika nomer telpon kula ingkang enggal, Pak”
“Apa
kowe ngerti buku Sarjana Sujana?”
“Ngertos,
Pak. Menika buku terbitan enggal saking Widyakarya Press, karangan Sastra
Suharjo ingkang nyariosaken tumindak para sarjana ing tlatah Ngayogyakarta
mriki”, kojahe.
“Apa
kowe kenal karo pengarange?”, Pak Warsita tansaya ora percaya genea kok tamune
kuwi ngerti sakabehane. Aja aja pancen tenan kuwi Sastra Suharjo. Nanging Pak
Warsita tetep ora percaya.
“Kula
piyambak, Pak.”, ucape wong lanang kang lungguh ana sangarepe Pak Warsita.
“Wis
aja gawe-gawe! Aja dumeh kowe wis taktolak dadi penulis nang kene, bajur kowe
ngaku-aku pengarange buku iki!”, kojahe Pak Warsita sinambi ngetokake buku saka
tase. Pancene ana buku kuwi ora tinulis biodata pengarang. Pak Warsita ngerteni
info nomer telpone ya seka penerbit kang nerbitke buku kuwi mau.
“Sejatinipun,
naskah buku menika ingkang kala wingi kula caosaken bapak, nanging bapak dereng
saged nampi amargi seratan kula kirang jumbuh kalih kekajenganipun bapak”,
tamune kang ora liya ya Widada kuwi njlentrehake sakawite naskah kuwi bisa dadi
buku.
“Kula
ngrumaosi bilih seratan kula tebih saking sampurna. Mantuk saking dalemipun
bapak, naskah menika sampun kula buang wonten bak sampah pinggir margi. Nanging
seminggu candhakipun wonten satunggaling tiyang rawuh dhateng griya.
Piyambakipun pimpinan penerbit Widyakarya Press ingkang ngopeni naskah kula”,
Widada nerusake kojahe.
“Apa
buktine yen iki tenan tulisanmu?”, Pak Warsite durung percaya. Pancene nalika
telung wulang kepungkur piyambake mbanting naskah ana dhuwur meja, sajatine
naskah kuwi durung diwaca. Amung kebacut memeng anggone maca, amarga ora seneng
marang Widada kang katone narik atine Atun, anak wadone.
Widada
ora mangsuli, mung mesem sinambi ngulungake kertas kontrak perjanjian
penerbitan. Ana ing kertas kuwi tinulis identitas asli penulis.
Pak
Warsita meneng tanpa swara. Kertas kuwi dicekel lan diwaos saka ndhuwur nganti
ngisor. Dibaleni maneh. Sakayane Pak Warsita ora percaya yen Widada bisa nulis
buku kaya mangkono. Buku kang bisa gawe Pak Warsita sadhar yen pendhidhikan
kuwi penting. Mula seminggu kepungkur nalika maca buku kuwi, Pak Warsita ngucap
janji marang anak wadone supaya anak wadon siji-sijine kuwi bisa nerusake
sekolahe, bisa kuliah, sinaosa direwangi golek dhuwit mrono-mrene. Kuwi sebabe
Pak Warsita buneg pirang-pirang minggu iki.
“Pak
eeee…! Mriki..!”, Atun mlayu saka lurung gawa Koran sebendhel tumuju kantore
bapake. Satekane ngarep lawang, Atun kaget weruh Widada ana nang kono.
“Mas
Wid??!” Sing diceluk amung mesem manthuk.
“Ana
apa, Ndhuk? Kok le bungah temen?”, Pak Warsita ngawe Atun kang isih ngadeg
nggejejer ana ngarep lawang.
“Niki
lho, Pak. Kula ketampi ten Universitas Negeri Yogyakarta. Matur nuwun sanget
nggih, Pak. Bapak sampun ngeparengake Atun kuliah. Matur nuwun sanget”, Atun
ngulungake koran kang isine pengumuman tes masuk universitas. Banjur ngruket
bapake. Pak Warsita trenyuh weruh anake bungah. Ora krasa, waspane tiba ana
pundake Atun. Semana uga Atun, tangise wis ora bisa dibendhung maneh.
Widada
melu trenyuh nyawang bapak lan anak kang lagi bungah atine. Batine, Widada
nresnani Atun kaya nresnani adhine dhewe, lan ngurmati Pak Warsita kaya bapake
dhewe. Penampane Pak Warsita seprene iki salah, wis ngecap Widada arep macari
Atun, mula kabeh pagaweane Widada ditolak. Saikine, nalika Widada nganggo
jeneng samaran lan Pak Warsita kersa maos tulisane Widada merga ora ngerti yen
kang nulis Widada. Widada bungah, ancase tulisane wis tekan atine Pak Warsita,
tembunge wis nulungi Atun kang meh wae ora nerusake sekolahe. Ewa dene kang
diwaca Pak Warsita kuwi tulisane Sastra Suharjo, nanging tumrape Widada kuwi
“tembungku, dudu tembunge”.
***
Mobil
sedan mandheg ing parkiran. Wong wadon nganggo kebaya lengkap, mudhun saka
mobil. Ditututi wong lanang batikan, clana panjang, tangane nyekeli peci,
rambute wis katon kerontokan kembang jambu, mlaku ana pinggire bocah wadon
kuwi. Ora sawetara suwe, ana maneh wong lanang kang metu saka mobil. Nadyan
tumpakane sedan, nanging panganggone tetep prasaja, amung kemeja kotak-kotak
lan kathok dawa ireng polos. Saben-saben wong kang weruh mesthi ora bakal
banget anggone nggatekake wong telu kang lumaku bareng iki. Ora liya, ya Atun, Pak
Warsita, lan Widada.
“Dhik,
ndi ali-alimu?”, godhane Widada. Sing digodha amung mesam-mesem isin, sinambi
ndhelikake tangan tengene supayane ali-aline kang padha karo ali-aline Widada
kuwi ora ketok. Esemane nggregetake Widada. Ora wurunga Widada jowal-jawil
weruh Atun mesam-mesem.
“Ealah...
ya sing guyub ya, Ndhuk, Le. Saiki kowe wis dadi sarjana, Ndhuk, padha karo
Widada. Apa isih kelingan buku Sarjana
Sujana?” Pak Warsita ngepuk-epuk pundhake Atun lan Widada.
“Bukunipun
Sastra Suharjo ta, Pak?” Widada mangsuli sinambi nglirik Atun.
“Dudu”,
Pak Warsita nyalahake wangsulane Widada.
“Leres
ta, Pak. Anggitan Sastra Suharjo”, Widada mbaleni wangsulane.
“Welah….sanes,
Mas. Kula boten tepang kalih Sastra Suharjo. Tembunge sinten sing saged
ngluluhke atine Bapak? Napa tembunge Sastra Suharjo?”, Atun wiwit melu ngobrol,
sinambi nganggo topi toga.
“Adhuh,
Dhik… Tembungku, dudu tembunge. Nggih ta, Pak?”, Widada mangsuli. Tangane
njiwit tangane Atun, topi togane dijupuk banjur dienggo Widada dhewe. Atun gregeten
nuli nablek pundhake Widada. Saklorone gumuyu bareng.
Pak
Warsita bungah, weruh saklorone guyub, nadyan kaya cak TK. Pak Warsita sadhar,
yen tulisane Widada pancen apik, yen dipadhakake obat, bisa ngobati wong kang
lara nemen. Saikine Retawu tansaya makmur, Widada ngantor ana kono.
(Dening : Rinda Asy Syifa, naskah juwara 1 Lomba Cerkak Remaja se-DIY 2011)